زبان برخورد با منکر در بیان آقا

امر باشد، نه خواهش و تضرع و تقاضا و التماس

طرف امر به‏ معروف‏ و نهى از منکر فقط طبقه‏ى عامه‏ى مردم نیستند؛ حتى اگر در سطوح بالا هم هستند، شما باید به او امر کنید؛ نه اینکه از او خواهش کنید؛ باید بگویید: آقا! نکن؛ این کار یا این حرف درست نیست. امر و نهى باید با حالت استعلاء باشد. البته این استعلاء معنایش این نیست که آمران حتماً باید بالاتر از مأموران، و ناهیان بالاتر از منهیان باشند؛ نه، روح و مدل امر به‏ معروف‏، مدل امر و نهى است؛ مدل خواهش و تقاضا و تضرّع نیست. نمى‏شود گفت که خواهش مى‏کنم شما این اشتباه را نکنید؛ نه، باید گفت آقا! این اشتباه را نکن؛ چرا اشتباه مى‏کنى؟ طرف، هرکسى هست بنده که طلبه‏ى حقیرى هستم از بنده مهم‏تر هم باشد، او هم مخاطب امر به‏ معروف‏ و نهى از منکر قرار مى‏گیرد.

با رفق و مدارا

در خصوص امر به‏ معروف‏ و نهى از منکر حدیثى دیدم که از جمله چیزهایى که براى آمر به معروف و ناهى از منکر ذکر مى‏کند، رفیق فیما یأمر و رفیق فیما ینهى (34) بود. آن جایى که جاى رفق است که غالب جاها هم از این قبیل است انسان باید با «رفق» عمل کند؛ براى اینکه بتواند با محبّت آن حقایق را در دلها و در ذهنها جا بدهد و جایگزین کند. تبلیغ براى این است؛ براى زنده کردن احکام الهى و اسلامى است.

لازم نیست یک سخنرانی بکنید، یک کلمه

حرف بزنید، بگویید؛ یک‏کلمه بیشتر هم نمى‏خواهد؛ لازم نیست یک سخنرانى بکنید. کسى که مى‏بینید خلافى را مرتکب مى‏شود دروغ، غیبت، تهمت، کین‏ورزى نسبت به برادر مؤمن، بى‏اعتنایى به محرّمات دین، بى‏اعتنایى به مقدسات، اهانت به پذیرفته‏هاى ایمانى مردم، پوشش نامناسب، حرکت زشت یک کلمه‏ى آسان بیشتر نمى‏خواهد؛ بگویید این کار شما خلاف است، نکنید؛ لازم هم نیست که با خشم همراه باشد. شما بگویید، دیگران هم بگویند، گناه در جامعه خواهد خشکید.

در هرجایى که هستند، اگر خلافى را دیدند، به خلاف‏کار بگویند: این، از نظر اسلام خلاف است؛ چرا انجام مى‏دهى؟ گفتن همین یک‏کلمه مؤثر است. اگر زبانهاى گوناگون و نفَسهاى مختلف گناه را تذکر بدهند، گناهکار به طور غالب از گناه و تخلف دست خواهد کشید؛

اصلا لازم نیست، زبان گزنده باشد

منکرى را که دیدید، با زبان تذکّر دهید. اصلًا لازم هم نیست زبان گزنده باشد و یا شما براى رفع آن منکر، سخنرانى بکنید. یک‏کلمه بگویید: آقا! خانم! برادر! این منکر است. شما بگویید، نفر دوم بگوید، نفر سوم بگوید، نفر دهم بگوید، نفر پنجاهم بگوید؛ کى مى‏تواند منکر را ادامه دهد؟

 

 

یکى از موجبات ناکامى تلاشهاى امیر مؤمنان از زبان ولی زمان‎

بنابراین اوّلین فایده‏ ى امر به معروف و نهى از منکر همین است که نیکى و بدى، همچنان نیکى و بدى بماند.

از طرف دیگر، وقتى در جامعه گناه منتشر شود و مردم با گناه خو بگیرند، کار کسى که در رأس جامعه قرار دارد و مى‏خواهد مردم را به خیر و صلاح و معروف و نیکى سوق دهد، با مشکل مواجه خواهد شد؛ یعنى نخواهد توانست، یا به آسانى نخواهد توانست و مجبور است با صرف هزینه‏ ى فراوان این کار را انجام دهد.

 یکى از موجبات ناکامى تلاشهاى امیر مؤمنان با آن قدرت و عظمت در ادامه‏ ى این راه، که بالاخره هم به شهادت آن بزرگوار منجر شد، همین بود.

روایتى که مى‏خوانم، روایتِ تکان‏دهنده و عجیبى است. مى‏ فرماید: «لتأمرنّ بالمعروف و لتنهون عن المنکر او لیسلّطنّ الله علیکم شرارکم فیدعو خیارکم فلا یستجاب لهم»؛ باید امر به معروف و نهى از منکر را میان خودتان اقامه کنید، رواج دهید و نسبت به آن پایبند باشید. اگر نکردید، خدا اشرار و فاسدها و وابسته‏ ها را بر شما مسلّط مى‏ کند؛ یعنى زمام امور سیاست کشور به مرور به دست امثال حَجّاج بن یوسف خواهد افتاد! همان کوفه‏اى که امیر المؤمنین در رأس آن قرار داشت و در آنجا امر و نهى مى‏کرد و در مسجدش خطبه مى ‏خواند، به خاطر ترک امر به معروف و نهى از منکر، به مرور به جایى رسید که حَجّاج بن یوسف ثقفى آمد و در همان مسجد ایستاد و خطبه خواند و به خیال خود مردم را موعظه کرد!

 

احکام و استفتائات امر به معروف و نهی از منکر

لینک دانلود:   جزوه احکام امر به معروف و نهی از منکر

سیر تاریخی بیانات امام خامنه ای

لینک دانلود:  جزوه بیانات امام خامنه ای در مورد امر به معروف و نهی از منکر

چرا این واجب هنوز اقامه نشده است؟

جوانان در محیط خودشان، امر به‏ معروف‏ و نهى از منکر کنند. چرا این واجب امر به‏ معروف‏، امر به کارهاى خوب در جامعه‏ ى اسلامى هنوز اقامه نشده است؟

نگویید به من چه؛ او هم نمى ‏تواند بگوید به تو چه؛ اگر هم گفت، شما اعتنا نکنید.

بعضى خیال مى ‏کنند تا منکرى دیده شد، باید با مشت به سراغش بروند! نه، ما سلاحى داریم که از مشت کارگرتر است. آن چیست؟ سلاح زبان. زبان از مشت خیلى کارگرتر و نافذتر و مؤثرتر است؛ مشت کارى نمى ‏کند.

بعضى جوانان به ما نامه مى ‏نویسند که اجازه بدهید ما با این تظاهرات منکراتى، مقابله و مبارزه کنیم. خیلى خوب، مقابله بکنید؛ اما چطور؟ بریزید، طرف مقابل را تکه پاره کنید؟! نه، این نیست. حرف بزنید، بگویید؛ یک‏ کلمه بیشتر هم نمى ‏خواهد؛ لازم نیست یک سخنرانى بکنید. کسى که مى بینید خلافى را مرتکب مى‏شود دروغ، غیبت، تهمت، کین‏ ورزى نسبت به برادر مؤمن، بى‏اعتنایى به محرّمات دین، بى‏اعتنایى به مقدسات، اهانت به پذیرفته‏هاى ایمانى مردم، پوشش نامناسب، حرکت زشت یک کلمه ‏ى آسان بیشتر نمى ‏خواهد؛ بگویید این کار شما خلاف است، نکنید؛ لازم هم نیست که با خشم همراه باشد.

شما بگویید، دیگران هم بگویند، گناه در جامعه خواهد خشکید.

امام خامنه ای ، سال 1370

وظیفه همه مردم

گفتن گناه به گناهکار با زبان خوش و با لحن مناسب و در جایى هم با زبان تند- در مواردى که مفسده‏ی اى به وجود نیاید- گناه را در جامعه کم خواهد کرد و به ضعف و انزوا خواهد انداخت. چرا ما از این موضوع غافلیم؟ همه‏ى آحاد مردم، در محیط کسب و خانه و جمع دوستان و در محیط درس و دانشگاه و کلًا در هرجایى که هستند، اگر خلافى را دیدند، به خلاف‏کار بگویند: این، از نظر اسلام خلاف است؛ چرا انجام مى ‏دهى؟ گفتن همین یک‏ کلمه مؤثر است. اگر زبانهاى گوناگون و نفَسهاى مختلف گناه را تذکر بدهند، گناهکار به طور غالب از گناه و تخلف دست خواهد کشید؛ چه این تخلف، تخلف شرعى و چه تخلف از قوانین باشد.

امام خامنه ای، سال 1368

چرا بعضی از امر به معروف زبانی ابا مى‏ کنند؟

چرا کسانى از گفتن ابا مى‏ کنند؟ یک عده بر اثر ضعف نفس از گفتن ابا مى‏ کنند، یک عده هم خیال مى‏ کنند که گفتن فایده‏ اى ندارد؛ باید با دست جلو بروند! نه، زبان از دست خیلى مهم‏تر است. امر به معروف و نهى از منکر را اقامه کنید؛ نگذارید در جوامع جوان چه در مدرسه‏ها، و چه در دانشگاهها کار به فساد بکشد. این مراکز براى دشمن هدف است. بدانید که نسل جوان این جامعه و این ایران اسلامى زنده است؛ دشمن هم این را بداند. با بودن شما جوانان مؤمن، حجت بر ما تمام است.

امام خامنه ای، 1370

واجب فراموش شده

ما باید خود را به سرچشمه‏ ى اسلام برسانیم تا زندگى به تمامى شیرین شود. قرآن کریم می ‏فرماید:

«الّذین ان مکّناهم فی الارض اقاموا الصّلاة و آتوا الزّکاة و امروا بالمعروف و نهوا عن المنکر» .

من میخواهم این واجب فراموش ‏شده‏ى اسلام را به یاد شما و ملت ایران بیاورم: امر به‏ معروف‏ و نهى از منکر. همه‏ ى آحاد مردم باید وظیفه ‏ى امر کردن به کار خوب و نهى کردن از کار بد را براى خود قائل باشند. این، تضمین‏ کننده‏ ى حیات طیبه در نظام اسلامى خواهد بود. عمل کنیم تا آثارش را ببینیم. امر به‏ معروف‏، یک مرحله‏ ى گفتن و یک مرحله‏ ى عمل دارد. مرحله‏ ى عمل، یعنى اقدام با دست و با زور. این مرحله، امروز به عهده‏ ى حکومت است و باید با اجازه‏ ى حکومت انجام بگیرد و لا غیر. اما گفتن با زبان، بر همه واجب است و همه باید آن را بدون ملاحظه انجام بدهند.

امام خامنه ای، 1368